De waterschappen zuiveren het afvalwater van inwoners en bedrijven. Daarbij komt jaarlijks ca 350.000 ton ds aan nat slib vrij. Vroeger werd dit meestal direct naar een van de verbrandingsinstallaties gebracht. Tegenwoordig wordt het slib steeds meer vergist en daarbij komt biogas vrij. De waterschappen benutten dit in de eerste plaats om er hun eigen rioolwaterzuivering op te laten draaien. Maar het biogas kan na enige behandeling ook worden gebruikt als transportbrandstof om auto’s op te laten rijden, voor de verwarming van zwembaden, verzorgingshuizen en zelfs hele woonwijken. Het kan ook worden opgewerkt tot aardgaskwaliteit, zodat het in het aardgasnet kan worden gebracht.
Energie- en grondstoffenfabriek
Terwijl het vergisten van slib steeds meer gangbaar wordt, hebben de Nederlandse waterschappen de krachten gebundeld om de mogelijkheden te onderzoeken om het slib nog beter te gebruiken en meer grondstoffen terug te winnen uit riool- en afvalwater. Op die manier dragen de waterschappen niet alleen bij aan de energietransitie maar ook aan de circulaire economie. In deze Energie- en Grondstoffenfabrieken werken alle 21 Nederlandse waterschappen samen aan het winnen van energie en grondstoffen. Er zijn negen Energiefabrieken in voorbereiding en inmiddels acht rioolwaterzuiveringsinstallaties zijn getransformeerd tot Energiefabriek. Daarnaast zijn er zeven locaties waar fosfaat al wordt teruggewonnen. Uit afvalwater kan naast fosfaat ook cellulose, kaumera en bioplastics worden gewonnen. Er zijn vele mogelijke toepassingen: fosfaat als groene meststof voor de landbouw, cellulose voor asfalt en bioplastics als alternatief voor visserslood.
Energie- en Grondstoffenfabriek
Fosfaat
Een van de producten die uit slib wordt gewonnen is fosfaat. Nederland is afhankelijk van import van fosfaat als meststof in de landbouw. De hoeveelheid fosfaat welke nog beschikbaar is voor de wereldbevolking neemt echter snel af. Het is dan ook van groot belang dat we proberen om fosfaat zo veel mogelijk weer terug te winnen. Jaarlijks halen de rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI’s) en de slibverbranders circa 14 miljoen kilogram fosfaat (is 6,1 miljoen kg P) uit het afvalwater en het slib (bron: CBS, 2016).
SNB en HVC zijn twee Nederlandse partners in de netwerkorganisatie Phos4You, waarin verder elf bedrijven en kennisinstituten uit diverse Europese landen samenwerken. SNB en HVC hebben samen een verbrandingscapaciteit van circa 0,75 miljoen ton slibkoek, ongeveer de helft van het slib dat in Nederland wordt geproduceerd. Het Duitse waterschap Lippe Verband coördineert de kennisuitwisseling die zich voornamelijk richt op terugwinning en recycling van fosfaat uit afvalwaterzuiveringsinstallaties en slibverwerking.
Samenwerken om slib hoogwaardig te verwerken
Kaumera
In Zutphen is in oktober 2019 de eerste grondstoffenfabriek ter wereld geopend die ‘Kaumera’ gaat produceren. In Epe wordt in het voorjaar van 2020 een tweede fabriek verwacht. Kaumera is een stof dat gewonnen wordt uit slib, en heeft vele toepassingen. Het is een veelzijdige grondstof: het kan water afstoten maar ook absorberen en het is brandvertragend. Het is een soort bindmiddel voor mestkorrels in de landbouw, waardoor er minder uitspoeling van deze meststoffen plaatsvindt. Verder is het heel geschikt voor coatings voor bijvoorbeeld beton, waardoor deze minder snel scheurt. Deze innovatie zorgt voor 20-35% minder slibafval, minder CO2 uitstoot en een energiebesparing van 30-80%.
